سفرهاى سياحتى تجارتى:

سفرهاى تجارتى بخش ديگرى از سياحتهاى مسلمانان در آن دوره بوده است. با گسترش اسلام در شرق و غرب عالم. تجار, مهم ترين وسيله ارتباط فرهنگى و رونق اقتصادى بودند. آنان به شهرهاى گوناگون سفر مى كردند. كالا مى بردند و كالا مى آوردند و به همراه تجارت پيام و فرهنگ دين را به اين و آن سو منتقل مى ساختند.

در ميان ياران امامان, گروه بسيار بزرگى از تاجران بودند كه برخى از آنان افزون بر سفر به بلاد اسلامى به سرزمينهاى مشركان كه در تحت نفوذ دولت اسلامى نيز نبود سفر مى كردند. از جمله آنان حماد سمندرى بود. او از ياران امام صادق بود. و زادگاهش سمندر, از توابع قفقاز و خزر, در نزديكى گنجه كنونى. وى تاجر بود و به سرزمين تركان كه هنوز مسلمان نشده بودند رفت و آمد داشت:

(شريف تفليسى از حماد نقل كرده به امام صادق گفتم:

(من به سرزمين مشركان رفت و آمد دارم. برخى از يارانم به من گفتند: اگر در سرزمين آنان بميرى در قيامت با مشركان بر انگيخته خواهى شد.

امام به من فرمود:

اى حماد: تو در آن سرزمين از ولايت ما سخن به ميان مى آورى.

گفتم: آرى.

فرمود: در سرزمين اسلام نيز آزادانه مى توانى از اهل بيت دفاع كنى.

گفتم:خير.

فرمود: تو اگر در آن ديار بميرى به مانند امتى محشور خواهى شد و نور تو پيشاپيشت حركت خواهد كرد.)

داود رقى, از امام صادق(ع), براى سفر به سرزمين سند, براى رفع مشكلات زندگى با امام صادق مشورت كرد. او از سفر دريايى وحشت داشت كه امام او را تشويق به اين سفر كرد.

شقيق بلخى از هواداران امام كاظم, در آغاز كار داراى ثروت و مكنتى فراوان بود و سفر تجارى بسيار داشت. او كالاهايى را از سرزمين اسلام به بلاد تركان كه هنوز مشرك بودند مى برد.

در اين دوره, تجار نقش بارزى در گسترش اسلام در ميان مشركان ايفا كرده اند. در زمان خلافت معتصم عباسى, بخشى از سرزمين كشمير توسط تجار مسلمان, به اسلام گرويدند.